“ΤΑ 7 ΘΑΝΑΣΙΜΑ ΑΜΑΡΤΗΜΑΤΑ”. ΜΗΠΩΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΤΟΣΟ “ΑΜΑΡΤΩΛΑ”;

Η συνεχής προσωπική πάλη όλων μας με την αμαρτία είναι ένα ζήτημα που έχει πολυετές ενδιαφέρον για την θρησκεία, τους φιλοσόφους, την ποίηση, τους στοχαστές, τη μουσική, τους δραματουργούς, τα εικαστικά, αλλά και τον καθένα μας ξεχωριστά, καθώς προσπαθούμε να ισορροπήσουμε μεταξύ σωστού και λάθους. Η επταμελής σύνθεση της αμαρτίας και ο χαρακτηρισμός «Επτά Θανάσιμα Αμαρτήματα» έχουν τις καταβολές τους στον Μεσαίωνα (¨Θεία Κωμωδία¨ του Δάντη, ¨Χαμένος Παράδεισος¨ του Μίλτον, ¨Μύθοι του Καντέρμπουρι¨ του Chaucer, ο ομώνυμος πίνακας του Ιερώνυμου Μπος, τα έργα του Σαίξπηρ κτλ). Τα Επτά Θανάσιμα Αμαρτήματα: απληστία, λαγνεία, λαιμαργία, οκνηρία, οργή, υπερηφάνεια και φθόνος δεν είναι αποδεκτά από όλες τις θρησκείες (π.χ. στις ανατολικές θρησκείες δεν υφίσταται η έννοια της αμαρτίας, όπως την ξέρουμε στην Χριστιανική θρησκεία), ωστόσο αναγνωρίζονται σχεδόν από όλα τα χριστιανικά δόγματα. Κάποια, μάλιστα, τα κατηγοριοποιούν σε «θανάσιμα» και «συγχωρήσιμα». Μέσα στη Γραφή, αλλά και κατά καιρούς αναφέρονται και διάφορες εκδοχές τους, βαθμοί, βαθμίδες, επίπεδα, πάθη που απορρέουν από αυτά κτλ. Πάντως, ο στόχος τους είναι να δείξουν στους ανθρώπους τι δυσαρεστεί τον Θεό και πως με την αποφυγή τους ενισχύεται η προσπάθεια των πιστών να ζήσουν ως Χριστιανοί. Αποτυπώνονται ιδιαιτέρως παραστατικά στον τοίχο του Rosslyn Chapel στη Σκωτία, το οποίο είχα την τύχη να θαυμάσω από κοντά.

rosslyn chapel 7 deadly sins

  1. Υπερηφάνεια: φουσκώνοντας το στήθος
  2. Λαιμαργία: πίνοντας από ένα κανάτι
  3. Απληστία: υποκινούμενος από πλεονεξία
  4. Οργή: κρατώντας ένα τσεκούρι κι ένα ρόπαλο
  5. Φθόνος: σταυρώνοντας τα χέρια, περιτριγυρισμένος από τσαμπιά με σταφύλια
  6. Οκνηρία: σέρνοντας μια τσάντα στο έδαφος
  7. Λαγνεία: εραστές που αγκαλιάζονται

Ένα, όμως, είναι αδιαμφισβήτητο, το γεγονός ότι και τα επτά είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την ανθρώπινη φύση και αποτελούν εκφράσεις έμφυτων, οικουμενικών ενστίκτων και στοιχεία της προσωπικότητας του ανθρώπου, όπως επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει. Μάλιστα, σύμφωνα με έρευνα του Βατικανού, οι άνδρες αμαρτάνουν διαφορετικά από τις γυναίκες. Στα αμαρτήματα των ανδρών πρώτη έρχεται η λαγνεία, και έπονται η λαιμαργία, η οκνηρία, ο θυμός, η περηφάνια, η ζήλεια και η απληστία. Ενώ στις γυναίκες πρώτη έρχεται η περηφάνια και έπονται η ζήλεια, ο θυμός, η λαγνεία, η λαιμαργία, η απληστία και η οκνηρία. Αφού λοιπόν μιλάμε για συναισθήματα και αδυναμίες, γιατί να μην αντιμετωπίζονται ως τέτοια, πάρα ως ελαττώματα που επισείουν την ύψιστη σωματική και ψυχική τιμωρία;

Άλλωστε, οι γραφές μας λένε, ότι τη στιγμή της σωτηρίας οι αμαρτίες όποιου πιστεύει σε Εκείνον συγχωρούνται: «Γιατί τόσο πολύ αγάπησε ο Θεός τον βυθισμένο στις αμαρτίες κόσμο, ώστε παρέδωσε σε σταυρικό θάνατο τον μονογενή του Υιόֺ για να μην καταδικαστεί σε αιώνια απώλεια κάθε ένας που θα πιστεύει σε Εκείνον, αλλά να έχει ζωή αιώνια. Διότι δεν έστειλε ο Θεός τον Υιό του στον κόσμο για να κρίνει και να καταδικάσει τον κόσμο, αλλά για να σωθεί ο κόσμος με τη θυσία αυτού.» (Ιωάν., γ’, 16-17). Φυσικά αυτό είναι και στο χέρι των ανθρώπων: «Αν συγχωρείτε τους ανθρώπους για τα αμαρτήματα που σας έκαναν, θα συγχωρήσει και σε εσάς τα δικά σας αμαρτήματα ο Πατέρας σας.» (Ματθ., στ’, 14), «Μη κατακρίνετε και μη καταδικάζετε τον διπλανό σας, για να μην κατακριθείτε κι εσείς από τον Θεό.» (Ματθ., ζ’, 1-2).

Η επιστήμη αντιμετωπίζει τα «θανάσιμα αμαρτήματα» ως «εργαλεία» που εξυπηρετούν την διαιώνιση του ανθρώπινου είδους. Αρκεί βέβαια να μην χάνουμε τον έλεγχο και τους επιτρέψουμε να κυριαρχήσουν.

pride

Η υπερηφάνεια, η οποία και θεωρείται ως η βάση όλων των αμαρτημάτων, πρόκειται για ένα ανθρώπινο συναίσθημα που έχει θετικό αντίκτυπο στο άτομο που το βιώνει. Όταν, δηλαδή κάποιος βγαίνει νικητής από ορισμένες δοκιμασίες που περνάει, αισθάνεται άξιος και δημιουργικός. Ο ναρκισσισμός, από την άλλη πλευρά, ο οποίος προκύπτει από την υπερβολική υπερηφάνεια, οδηγεί στην αλαζονεία, την εγωκεντρική κοντοφθαλμία και την αντικοινωνική συμπεριφορά.

gluttony

Η λαιμαργία γιατί να θεωρείται κάτι ηθικά κακό, από τη στιγμή που το ίδιο μας το περιβάλλον είναι γεμάτο με άφθονα, φθηνά και δελεαστικά παχυντικά φαγητά; Το κατά πόσο τελικά ¨επιλέγει¨ κανείς την παχυσαρκία, ή απλώς την ¨παθαίνει¨, λόγω ¨μεταδοτικότητας¨, επιδέχεται πολλής συζήτησης.

greed

Η απληστία είναι η υπέρμετρη έκφραση ενός υλιστικού ενστίκτου, μιας έντονης επιθυμίας για απόκτηση χρήματος και υψηλής κοινωνικής θέσης. Όμως, σε υγιή διάσταση, μας βοηθά να προοδεύσουμε και να εξελιχθούμε,  ανάλογα και με τις συνθήκες που επικρατούν στην κοινωνία κατά την εκάστοτε εποχή. Πολλοί άνθρωποι από ανασφάλεια και φόβο τείνουν να συμπεριφέρονται περισσότερο υλιστικά και μπορεί να καταλήξουν και στην υπερχρέωση.

anger

Η οργή υπάρχει στη φύση σε όλα τα ζώα και στους ανθρώπους και ο λόγος είναι προφανής, η επιβίωση. Είναι ένας τρόπος αυτοπροστασίας από κάθε είδους απειλή. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής καθιστά τον εκνευρισμό και το χάσιμο της ψυχραιμίας καθημερινό φαινόμενο για τους ανθρώπους, ενώ διαταράσσονται και οι μεταξύ τους σχέσεις.

envy

Αντίθετα, ο φθόνος είναι κατ’ αποκλειστικότητα ανθρώπινο χαρακτηριστικό. Δεν θα έπρεπε να συγχέεται με τη ζήλεια, την οποία τη νιώθουμε όταν φοβόμαστε ότι θα χάσουμε κάτι ή κάποιον. Ο φθόνος βιώνεται όταν κάποιος κοντινός ή όμοιός μας επιτύχει ή αποκτήσει κάτι που εμείς θέλαμε και δεν έχουμεֺ και γι’ αυτό θα θέλαμε το κακό του. Με το να κάνουμε όμως τέτοιου είδους «συγκρίσεις» γινόμαστε λιγότερο ευτυχισμένοι. Θα μπορούσαμε απλώς να δούμε τη θετική πλευρά του «αμαρτήματος» και να κινητοποιηθούμε για να αποκτήσουμε κι εμείς περισσότερα εφόδια.

sloth

Η οκνηρία αποτελεί την έλλειψη κινητοποίησης και έγκειται σε ψυχολογικά αίτια (φόβος αποτυχίας, αρνητικές πρότερες εμπειρίες, τελειομανία). Δεν μιλάμε για την απλή τεμπελιά, αλλά για απραξία, η οποία μας κάνει δυστυχισμένους. Καθώς, όπως έχει διαπιστωθεί από ερευνητές, το να είμαστε απασχολημένοι με κάτι μας κάνει πιο ευτυχισμένους.

lust

Και τέλος η λαγνεία, η σεξουαλική ορμή. Το «αμάρτημα» αυτό θεωρείται πρόβλημα, όταν ξεφεύγει από τα όρια του μέτρου, αλλά και του πρωταρχικού στόχου του, τη διαιώνιση του είδους. Διαφέρει από την αγάπη και τον έρωτα και έχει «χτυπηθεί» πολύ, καθώς ο  έλεγχος της αναπαραγωγικής συμπεριφοράς υπήρχε ανέκαθεν στην κοινωνία (το ποιος μπορεί να συνάψει σχέση ή να παντρευτεί ποιον κ.τλ.).

Συνεπώς, τα «επτά θανάσιμα αμαρτήματα» δεν αποτελούν κάτι ηθικώς κακό καθαυτό που το προκαλεί ο άνθρωπος, αλλά μάλλον κάτι που το παθαίνει κι εκφράζει μέσα από αυτό μια πραγματικότητα που υποφώσκει. Δηλαδή, την άρνηση του Θεού και την απουσία αγάπης προς Εκείνον και τον πλησίον. Η πίστη, όμως, προς τον Χριστό και η αγάπη προς Εκείνον και τους συνανθρώπους ήταν και η νέα εντολή Του, και ο μόνος δρόμος για την αιώνια ζωή. Όταν ένας άνθρωπος βάζει ως γνώμονα στη ζωή του την εντολή αυτή του Χριστού, υπερβολές, ενοχές και ακρότητες τύπου: «- Έφαγες δύο σουβλάκια απανωτά και γλυκό από πάνω; – Αμαρτία!», ή «- Φίλησες τον/την αγαπημένο/η σου εκτός γάμου; – Ντροπή!», «- Επιθυμείς να έχεις πράγματα για να διευκολύνουν τη ζωή σου; – Σεμνά και ταπεινά!») δεν έχουν νόημα. Η «χρυσή τομή» βρίσκεται στο μέτρο, την ειλικρίνεια, τον (αυτο)σεβασμό και τον (αυτο)έλεγχο. Η προσπάθειά μας να τιθασεύσουμε τα πάθη μας, είναι ένας τρόπος να ενισχύσουμε τον αγώνα μας για τη σωτηρία.

2 thoughts on ““ΤΑ 7 ΘΑΝΑΣΙΜΑ ΑΜΑΡΤΗΜΑΤΑ”. ΜΗΠΩΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΤΟΣΟ “ΑΜΑΡΤΩΛΑ”;

  1. Πολύ καλογραμμένο και με ουσιαστικό νόημα. Διαφωνώ όμως ως προς την ορολογία. π.χ. δεν νομίζω πως υπάρχει θετική υπερηφάνεια, άλλο ο αυτοσεβασμός άλλο η – με άλλα λόγια – αυτοπροβολή. Αντίστοιχα η λαιμαργία (βγαίνει από το λαιμός και αργός?) δεν υπάρχει ποτέ σαν θετική έννοια.

    Άρα οι αμαρτίες αυτές είναι ίσως καλώς ορισμένες ως αμαρτίες, γιατί ξεφεύγουν από τη φυσιολογική τους ισορροπία.

    Πάντως ο στόχος του άρθρου είναι σίγουρα σωστός. Η ισορροπία έρχεται με την εντολή “να αγαπάς τον Θεό” και με την “να αγαπάς τον πλησίον σου ως εαυτόν”. Αυτό σημαίνει πως όταν μπαίνεις στη θέση του διπλανού σου βρίσκεις τι είναι σωστό και τι όχι. Και όταν σκέφτεσαι ότι κάτι που κάνεις δυσαρεστεί τον Θεό, επίσης καταλαβαίνεις γιατί είναι κακό.

    1. Είναι μια λίγο διαφορετική οπτική. Η υπερηφάνεια, θα μπορούσε να έχει θετική σημασία για κάποιον, όταν την αισθάνεται συνειδητοποιώντας ότι κάποιες προσπάθειές και κόποι του βλέπει να ευοδώνονται. Χωρίς να έχει αλαζονική προαίρεση (να ξιπάζεται) για τα κατορθώματα του. Ένα ένα δικαίωμα του κάθε ανθρώπου αυτό, να αναλογίζεται τι έχει καταφέρει, τι έχει προσφέρει, να παίρνει χαρά και δύναμη από αυτό για να συνεχίζει.

      Η λαιμαργία εξορισμού δεν έχει θετική σημασία. Αυτό που θέλω να τονίσω είναι αυτό που οδηγεί τον άνθρωπο στη λαιμαργία. Δεν “απενοχοποιώ” τα “αμαρτήματα” εξορισμού, απλώς τα αναγνωρίζω ως έκφραση κάτι βαθύτερου.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *