Πολλές φορές ακούμε για πολιτισμικές πρωτεύουσες, Υπουργεία πολιτισμού και άλλα τέτοια, αλλά προσωπικά δεν πολυ-καταλαβαίνω τις έννοιες αυτές.

Η λέξη πολιτισμός, όσο και να ακούγεται στα αυτιά μας μια εύκολη ελληνική λέξη με σαφή έννοια, προέρχεται από την προσπάθεια μεταφοράς της λέξης civilisation. Αρχικά είχε την έννοια της διαχείρισης δημοσίων πραγμάτων, ενώ η νέα έννοια προσδόθηκε με την καθαρεύουσα, τη προσπάθεια δηλαδή να καθαριστεί η γλώσσα μας από Τούρκικες και γενικά ξένες και ξενογενείς λέξεις υπό την καθοδήγηση του Αδ. Κοραή.

Προφανώς, ο καθένας θα καταλάβαινε πως αυτό που μετράει πιο πολύ στην αξιολόγηση ενός πολιτισμού δεν είναι ούτε τα ογκώδη και πολυτελή κτίρια, ούτε το κατά-κεφαλήν εισόδημα. Συνειδητοποίησα λοιπόν, πως προσωπικά τον πολιτισμό ενός λαού τον μετράω κοιτώντας τον αυθορμητισμό του λαού αυτού, της κοινωνίας, ως προς ένα απρόσμενο, ίσως δυσάρεστο γεγονός.

Τελευταία γίναμε όλοι μάρτυρες κάποιων πολύ δυσάρεστων και κάποιων ευχάριστων απρόσμενων γεγονότων: Σφαγές των ISIS, χημικά εκατέρωθεν του Συριακού εμφυλίου, ναυάγιο ανοιχτά της Κέρκυρας, πτώση αεροπλάνων από διάφορες Μαλαισιανές αερογραμμές, βομβιστικές προσπάθειες σε πρεσβείες και αστυνομικά μέγαρα, σφαγή στο Charlie Hedbo, ομηρίες σε Παρίσι και προάστια, ομηρία σε καφέ στην Αυστραλία, κατάρριψη αεροπλάνων στην περιοχή της Ουκρανίας, πόλεμος στην Ουκρανία, κατάληψη της Κριμαίας, πόλεμος στη λωρίδα της Γάζας, σεισμοί-πλημμύρες κλπ.

Πώς αξιολογούμε την αντίδραση της κοινής γνώμης; Πριν χρόνια κανείς δεν θα μπορούσε να πει: η κοινή γνώμη λέει αυτό, εκτός αν τους έβλεπες σε πορεία όλους μαζί… Σήμερα υπάρχουν εργαλεία μέτρησης της κοινής γνώμης, και μάλιστα σε πραγματικό χρόνο (real time)! Άρχισαν υπό μορφή forum, και επεκτάθηκαν χάρις στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης. Το πιο ωραίο εργαλείο, αν και δεν το χρησιμοποιώ, είναι το twitter.

Για να δούμε λιγάκι τα δύο μεγαλύτερα παραδείγματα, τα οποία δεν έχουν προλάβει να παλιώσουν στις σελίδες των εφημερίδων:

α) ομηρία στην Αυστραλία – http://news.in.gr/world/article/?aid=1231371178

Μετά το πέρας της ομηρίας από Ισλαμιστή τρομοκράτη σε καφετέρια της Αυστραλίας, δημιουργήθηκαν οι συνθήκες για την καλλιέργεια γενικευμένου μίσους προς τους Μουσουλμάνους. Τρομακτικό! πολλοί Μουσουλμάνοι εξέφρασαν τον φόβο τους να ξαναχρησιμοποιήσουν ΜΜΜ.

Τότε μια αυθόρμητη απάντηση ήρθε διαδικτυακά, όταν ένας χρήστης έφτιαξε το hashtag #i’llridewithyou, δηλώνοντας πως δεν θα είχε πρόβλημα να ταξιδέψει με Μουσουλμάνους. Στην ουσία της, αυτή η κίνηση διαχώρισε για τα καλά στο μυαλό των Αυστραλιανών: τους εξτρεμιστές από τους υπόλοιπους φιλήσυχους Μουσουλμάνους. Πρόκειται ίσως για την πιο ώριμη αντίδραση κοινωνίας που έχω δει στη ζωή μου. Ακόμα και τώρα δεν μπορώ να χωνέψω πόσο καλοτοποθετημένη ήταν αυτή η απάντηση. Η κοινωνία κατάλαβε πως πέρα από τον προφανή κίνδυνο των ομήρων, την επόμενη μέρα κινδύνευαν οι Μουσουλμάνοι συμπολίτες τους από ακραίες συμπεριφορές των υπόλοιπων Αυστραλιανών.

β) σφαγή στο Charlie Hedbo – http://news.in.gr/world/article/?aid=1231376322

Ο κόσμος, χωρίς να ελέγξει και πολύ τι έδειχναν τα comix, σύσσωμος βγήκε να διαδηλώσει σε πάμπολες περιοχές πως “je suis Charlie”. Αντί λοιπόν εδώ να διαχωριστεί ο έμμεσος κίνδυνος της ταύτισης των τζιχαντιστών με τους απλούς Μουσουλμάνους, ίσως μαθαίνοντας από τους Αυστραλούς, ουσιαστικά ο λαός ταυτίστηκε με το Charlie. Υπήρχε ανάγκη; Μήπως το κράτος απείλησε να κλείσει το περιοδικό για το περιεχόμενό του;

Τι έκανε όμως το Charlie; προώθησε τον εμπαιγμό θρησκειών, και ιδιαίτερα του Ισλάμ, το οποίο απαγορεύει την απεικόνιση των θείων και του προφήτη Μωάμεθ. Τι κι αν βγήκαν τόσοι πολιτικοί που προσπάθησαν να μην συνδέσουν θρησκεία με εξτρεμιστές, ο λαός ποτίστηκε με δύο λάθος αρχές:
1) η ελευθερία του λόγου (ως Δημοκρατικό δικαίωμα) θεμελιώνεται με βλασφημίες άλλων θρησκειών
2) ο τρόπος να αντιμετωπίσουμε τους εξτρεμιστές είναι να βρίζουμε τον προφήτη τους, ο οποίος είναι αποδεκτός για δισεκατομμύρια άλλους ανθρώπους.

Αποτυχία πλήρης. Η Γαλλία συμπαρέσυρε έναν απίστευτο αριθμό Ευρωπαίων στο να φωνάξουν: “Je suis Charlie”. Αυτή είναι η Δημοκρατία μας; η άκριτη κριτική; ποιος ωφελείται από την καλλιέργεια της βλασφημίας; Μου θυμίζει λιγάκι μεταμοντερνισμό, μόνο που τώρα δεν έχουμε δικαιολογίες (π.χ. κάποιον παγκόσμιο πόλεμο). Η Δύση, υπαίτια για τις καταστροφές σε έναν σορό χώρες της Ανατολής και της Αφρικής, έχει το θράσος τώρα να βρίζει, αλλά και να διεκδικεί το δικαίωμα (βαφτίζοντάς το Δημοκρατικό) να βρίζει θεούς και προφήτες της Ανατολής;

Ντρέπομαι να λέγομαι Δυτικός. Ξεχάσαμε τι σημαίνει Δύση, ξεχάσαμε τι σημαίνει Δημοκρατία, και ξεχάσαμε να σεβόμαστε τον διπλανό μας. Όσους νόμους κι αν φτιάξουμε, δύσκολα θα μοιάσουμε στην πρωτοπόρο Αυστραλία, που μας έδειξε έναν δρόμο που νοιάζεται πραγματικά για τη μειονότητα, και όχι για το θεαθήναι κάποιων κουτοπόνηρων πολιτικών.. Η Ευρώπη άλλη μια φορά αποδείχθηκε ανώριμη. Δεν είμαστε πλέον ένα σώμα, δεν νοιαζόμαστε πλέον ο ένας για τον άλλο, δεν πονάμε και δεν προστατεύουμε κοινωνικά τους αδύναμους.

Όσο για το Charlie: Έπρεπε να σταματήσει να εκδίδεται; η απάντηση είναι ότι μακάρι να μην το αγόραζε κανένας. Το να φτιάξεις νόμους απαγορευτικούς είναι σίγουρα κατάντια. Το να προσφέρεις παιδεία ικανή στον λαό να αποστρέφεται τέτοιου είδους σάτιρα από μόνος του, ως σεβασμό στα πιστεύω του άλλου, αυτό είναι επιτυχία.