(«…εν τη ελευθερία λοιπόν, με την οποίαν ηλευθέρωσεν ημάς ο Χριστός, μένετε σταθεροί, και μη υποβληθήτε πάλιν εις ζυγόν δουλείας…»)
(Γαλάτες)

Οι θρησκευτικές συγκινήσεις της Κυριακής αποτελούν εξαιρέσεις ζωής που αναφέρεται σ’ έναν άλλο κόσμο, τελείως διαφορετικό από τον παρόντα του πολιτισμικού ψεύδους και που οπωσδήποτε, μόλις οι συγκινήσεις τελειώσουν, το παρόν ξαναπαίρνει κυρίαρχο τα δικαιώματά του. Σ΄αυτό το παρόν ο κόσμος εμφανίζεται σαν παγίδα ανεξήγητη και αδικαίωτη, γεμάτη αντιφάσεις του κοσμικού μύθου της θρησκείας της «Προόδου».

Σ’ αυτό το παρόν ο Χριστιανός υπαρξιστής δεν μπορεί να νοιώθει ελεύθερος μέσα σ΄ένα περιβάλλον που καθιστά τη ζωή απλή βίωση και παρανάλωμα ενός χυδαίου ευδαιμονισμού. Το βάρος μιας τέτοιας βίωσης μετατοπίζεται από την αξίωση για ελευθερία στην αξίωση για ηδονή, όπου ο καθένας γίνεται εξάρτημα δυνάμεων που υπόσχονται την αφθονία και τη τρυφή. Εξάρτηση όμως και ελευθερία αποτελούν αντιφατικές έννοιες και είναι υπαρκτή η σύγκρουση μεταξύ πραγματικής ανεξαρτησίας και καταναλωτικής κοινωνίας.

Ο Χριστιανικός υπαρξισμός γνωρίζει ότι δεν γίνεται να είσαι εξωτερικά ελεύθερος εάν δεν είσαι εσωτερικά. Η ενδοκοσμική πλάνη συνίσταται στο ότι νομίζει πως η ελευθερία αγοράζεται και ότι οποιοδήποτε ανέβασμα του βιωτικού επιπέδου είναι παράγοντας ελευθερίας.

Πίσω όμως από αυτήν την αντίληψη ελλοχεύει ο εξανδραποδισμός των προσώπων και η διαφθορά των ψυχών με την έννοια ότι θέλεις να αποκτάς όλο και μεγαλύτερες ανάγκες και δένεσαι στον αδυσώπητο μηχανισμό μιας απληστίας, που τη βαφτίζουμε «Πολιτισμό», αλλά που ευθέως σε παραπέμπει στην παραβολή του άφρονα πλουσίου.

Η λογική του καταναλωτισμού δημιουργεί ψυχολογία ενός ανεξάντλητου πίθoυ Δαναϊδων, που μεταβάλλει την υφήλιο σε παγκόσμια αγοραπωλησία. O εχθρός των ψυχών, που αγοράζει τον δυτικό άνθρωπο με τη μέθοδο της αφθονίας, το κάνει για να έχει την πελατεία του μόνιμη και αλύτρωτη. Στη δουλική αυτή σχέση φορτωνόμαστε με όλο και πιο καινούρια φορτία και τελικά γινόμαστε δυσκίνητοι και πνευματικά παθητικοποιημένοι. Άλλοτε ο εχθρός για να μας υποδουλώσει μας καταπίεζε, ενώ τώρα κυρίως μας αγοράζει με ευτελή ηδονιστικά αντικείμενα της μικροαστικής μας νοοτροπίας.

Οι θρησκευτικές μας συγκινήσεις συνεχώς υποβαθμίζονται και ρουτινοποιούνται στα πλαίσια της ανίερης εποχής μας στην οποία οι θεσμοί του ιερατείου έχουν αντικατασταθεί από καταναλωτικούς μηχανισμούς, προκειμένου να αλλοτριωθεί ο δυτικός άνθρωπος με την καλοπέραση, ενώ ο υπόλοιπος κόσμος αλλοτριώνεται με τη πείνα. Η κοινωνία της αφθονίας με τη δημιουργία όλο και περισσότερων πλαστών αναγκών, αυξάνει τις εξαρτήσεις και τις υποδουλώσεις, ενώ αντίθετα στη χριστιανική υπαρξιστική σκέψη οι προϋποθέσεις ανεξαρτησίας σημαίνουν ότι πρέπει να έχεις όσο γίνεται λιγότερες ανάγκες ώστε η ιδέα της ελευθερίας να σου είναι αίτημα γνήσιο και όχι αυταπάτη.

Ένας άλλος κίνδυνος της ελευθερίας είναι η παρουσία ανθρώπων, μέσα στα πλαίσια της πίστης, με νοοτροπία ολοκληρωτικού νομικισμού, με τον οποίο μπορεί να υπάρχει η αντίληψη ότι εργάζονται για τη λύτρωση του ανθρώπου, ενώ δεν κάνουν τίποτ΄άλλο παρά να απεργάζονται άλλης μορφής ιδεολογικά και θεολογικά δεσμά. Οι φορείς αυτού του πνεύματος πιστεύουν ότι έχουν κατ΄αποκλειστικότητα δίκαιο και το οποίο θέλουν να επιβάλουν, αναγορεύοντας τις προσωπικές τους θέσεις σε κοσμοθεωρία.

Εδώ σχέση έχει η ψυχολογία, όπου η ιδιοσυγκρασία παράγει τη κοσμοθεωρία και όχι η κοσμοθεωρία την ιδιοσυγκρασία και όπου ο ολοκληρωτικός άνθρωπος του θρησκευτικού νομικισμού δεν είναι ικανός να βγεί έξω από εαυτό του και να συμμεριστεί τη θέση του άλλου. Είναι χαρακτηριστική η έλλειψη συγκατάβασης, η έλλειψη συμπάθειας, η έλλειψη της οριζόντιας σχέσης στην έννοια του σταυρικού ξύλου.

Ο νομικισμός συνήθως επικαλείται τη δικαιοσύνη και την αγιότητα, αλλά στην ουσία δεν έχει πνευματική δύναμη αλλά μόνο σκληρότητα, γιατί δεν αναγνωρίζει ισότιμους αλλά θέλει να επιβάλλεται χωρίς διάλογο και αντίλογο. Στο χώρο του πνευματικού αυτού ολοκληρωτισμού η ανθρώπινη ματαιοδοξία και ο εγωκεντρισμός εκδηλώνονται συχνά με το επικάλυμμα αγιαστικών προτεραιοτήτων. Είναι η φοβική διάσταση της ελλοχεύουσας αμαρτίας που συντηρεί τη δύναμή του, ενώ στο βάθος κρύβεται η ουσιαστική αδυναμία, δηλαδή η ανάγκη για άμυνα, η μεταμφιεσμένη μνησικακία, τα απωθημένα συμπλέγματα και άλλοι παράγοντες αστάθμητοι και σκοτεινοί.

Με μοχλό πνευματικής διακίνησης ιδεών τον νομικιστικό ολοκληρωτισμό, οι αισιόδοξες αναλαμπές της μαρτυρίας μέσα στο διάχυτο κοσμικό ζόφο, αποδυναμώνονται όλο και περισσότερο με αποτέλεσμα ο εωσφορισμός του βίου να παραμένει ουσιαστικά αλώβητος. Ο Εχθρός εξακολουθεί να ψαρεύει ψυχές, ρίχνοντας γύρω του τα δίχτυα της πλάνης με όλες τις μεταμορφώσεις που, ιδιαίτερα η τεχνοκρατική βίωση, έχει επιβάλλει στην ανθρώπινη ύπαρξη. Είναι δυστυχώς λίγοι οι πνευματικοί ηγέτες και ποιμένες που έχουν συνειδητοποιήσει ότι ο βαρύτερος ρόλος τους, προκειμένου να αντιμετωπισθεί η δύναμη της μεταμορφωτικής πλάνης, δεν είναι να διευθύνουν, αλλά να γίνονται ινδάλματα έμπνευσης και υπηρεσίας (…μιμηταί μου γίνεσθε καθώς καγώ Χριστού…). Τα χριστιανικά ιδανικά στο στόμα παγερών εισαγγελέων προκαλούν τους σαρκασμούς του Εχθρού που, με όπλο τη τεχνοκρατία, έχει επιτύχει το παγκόσμιο εξουσιασμό, και με όπλο το νομικισμό επιδιώκει τον εκκλησιαστικό.

Οι κίνδυνοι της εν Χριστώ ελευθερίας δεν προέρχονται τόσο από τους δηλωμένους εχθρούς Του, όσο από το πλήθος των φίλων του. Ατυχώς, ενώ μπορούν να νοηθούν διαφορετικοί άνθρωποι πιστοί που με ίση ειλικρίνεια πιστεύουν σε συμπληρωματικές εκδοχές περί Ελευθερίας, συχνά αναπτύσσεται ένα κλίμα απειλής, φοβίας, πανικού, μέσα στο οποίο μπορεί να απαγγελθούν αναθέματα για όποιον έχει διαφορετικές ιδέες και προσεγγίσεις. Σ΄αυτό το κλίμα όποιος δεν ασπάζεται τις ιδέες μου δεν είναι απλά ο αντιφρονών, ο αδελφός που φρονεί «αλλέως πως», αλλά ο πλάνος που εύκολα τον τοποθετώ στο στόχαστρο της καταλαλιάς, του στιγματισμού και του διασυρμού. Μπορεί έτσι να συντηρείται σε συναθρoίσεις ένα υποσυνείδητο κλίμα ψυχολογικού καταναγκασμού μέσα στο οποίο τυχόν παρέκκλιση μπορεί να συνεπάγεται την αποβολή και την αποσυναγωγή.

Ο πνευματικός εργάτης, φορέας του πνεύματος της εν Χριστώ ελευθερίας, είναι αντίθετα μια γρηγορούσα συνείδηση που φωτίζει και παραδειγματίζει, σε αντίθεση με τους σύγχρονους παραχαράκτες που δεν χρησιμοποιούν την παλιά μέθοδο απομίμησης του καλού, αλλά με την ολοκληρωτική εγωκεντρική νοοτροπία των ψυχολογικών καταναγκασμών, προκαλούν ίση δυσπιστία για όλα τα λεγόμενα χριστιανικά ιδανικά.

Οι θρησκευόμενοι άνθρωποι, ενώ αποχρωματίζονται και παθητικοποιούνται συστηματικά με τον πνευματικό ολοκληρωτισμό της νομικίστικης ανελευθερίας, νομίζουν ότι με αυτόν τον τρόπο θεμελιώνουν την αγιότητα, ενώ απλά καλύπτουν μεταπράτες ιδεών, που μπορεί έμμεσα να εκδικούνται την Εκκλησία και την Αλήθεια λόγω προσωπικών συμπλεγμάτων, ατυχημάτων και παθών. Γι΄αυτό ενώ ο έξω της πίστης κόσμος εξαρθρώνεται ολοένα και περισσότερο και προβάλλει παραγωγές αμαρτίας, ιδίως στα πλαίσια μιας παρακμιακής τέχνης και μιας φιλοσοφίας μηδενισμού, οι πιστοί των εκκλησιών αποδυναμώνονται με τη συνεχή παραγωγή επιφανειακών συγκινήσεων και ενθουσιασμών που θα τους ακολουθήσουν διχασμοί επί διχασμών, απογοητεύσεις επί απογοητεύσεων και διαψεύσεις επί διαψεύσεων. Συντηρούν απλά ένα κουραστικό θρησκευτικό βερμπαλισμό και, το χειρότερο, μια ανούσια μαρτυρία ζωής που δεν μπορεί να επιρρρεάσει τον δυτικό άνθρωπο με τη δουλική ψυχολογία χοίρου που αρέσκεται να βουλιάζει όλο και πιο βαθειά στη λάσπη της τεχνοκρατικής άνεσης. Δεν μπορούν οι πιστοί να εμπνεύσουν τον σύγχρονο άσωτο της παραβολής, ώστε να ξεφύγει από αυτήν την ψυχολογία και να έλθει «εις εαυτόν», να ξεφύγει από τις ανάγκες που σκόπιμα του καλλιεργούνται και, τεχνικοποιούμενες, του καταπνίγουν κάθε μεταφυσική φιλοδοξία. Το χειρότερο ναρκωτικό του δυτικού ανθρώπου του 21ου Αιώνα, ναρκωτικό αξερρίζωτο, είναι ο άκρατος και άκριτος ευδαιμονισμός, που όταν τον ενστερνίζονται τα πλήθη των θρησκευομένων, τον μετονομάζουν σε θεία ευλογία και τον επενδύουν με εδάφια.

Ο κόσμος μας χρειάζεται αποστόλους της πίστης και όχι ματαιόδοξους και αυτοπροβαλλόμενους ηθικολογούντες ευδαιμονιστές, γιατί τέτοιους έχει άφθονους. Δεν χρειάζεται παραινέσεις που ταιριάζουν σε εγχειρίδια σχολικής ηθικής, αλλά δεν υπηρετούν την υπόθεση της Αλήθειας και συντηρούν μόνο το νομικιστικό πνεύμα που εξιδανικεύει τον μη πραγματικό και ταυτόχρονα καταναγκαστικό «αγιασμό» και που έμμεσα αρνείται τη λυτρωποιό Χάρη του Θεού. Και λέμε «μη πραγματικό», γιατί συνέχεια φέρνει τον άνθρωπο σε υπαρξιακά διλήμματα έξω από την ανθρώπινη τάξη, και «καταναγκαστικό», γιατί στοχεύει στην ανθρώπινη υποβάθμιση, που τη βαφτίζει «ταπείνωση» και απογυμνώνει έτσι τον άνθρωπο από την –έστω εν δυνάμει-θέληση αξιοπρέπειας. Και ενώ ο νομικιστής μιλάει για ταπεινοφροσύνη και έλλειψη φιλοδοξιών, στην πρακτική του βίωση ενθαρρύνει τον «πνευματικό» ανταγωνισμό, τη φιλοπρωτία και ιδιαίτερα την κοινωνική καταξίωση, διαφημίζοντας έμμεσα την αρετή του και θεωρώντας όλα αυτά στοιχεία θείας ευλογίας, με αποτέλεσμα να θολώνουν οι συνειδήσεις και να αχρηστεύονται πνευματικά οι πιστοί.

Στο χώρο της πίστης με όλα αυτά τα θλιβερά επακολουθήματα του νομικιστικού καταναγκασμού, επιβεβαιώνεται δυστυχώς μια αδιάσειστη ιστορική αρχή, ότι άνθρωποι προστάζουν και επικυριαρχούν σε άλλους ανθρώπους και όχι ο Θεός. Ο πνευματικός καταναγκασμός θέλει το πιστό υποχείριό του, δηλαδή ετεροκίνητο και όχι άνθρωπο που να έχει επίγνωση της ελευθερίας του εν Χριστώ. Και αποτελεί διαχρονικά την πλέον αποτελεσματική είσοδο του κοσμικού πνεύματος στην Εκκλησία την κατ΄εξοχή κοσμική «αγάπη». Είναι η «αγάπη» των ισχυρών που κατακυριεύουν τη γή. Πότε άραγε θα πραγματωθεί το ευλογημένο «..Υμίν δε ουχ ούτως έσται..»; Είναι η μόνη απαγορευτική εντολή το βράδυ πριν τη Γεθσημανή, και η μή πραγμάτωση της οποίας κατ΄εξοχήν καταστρέφει κάθε άλλη χριστιανική ή χριστεπώνυμη μαρτυρία για δυο χιλιάδες χρόνια.

ΙΟΥΛΗΣ 2008

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Άγγελου Τερζάκη «Οι Απόγονοι του Κάϊν» Εκδ. των Φίλων Αθήνα 1972
2. Peter Wilkes «Οι δράκοντες της ψυχής» Εκδ. «Πέργαμος» Αθήνα 1993
3. Μπόμπ Τζώρτζ «Επιστροφή στη γνησιότητα» Εκδ. «Ο Λόγος» Αθήνα 1997.σύνθετο.

___________

Ο Πέτρος Γιαννακάκος είναι Ιατρός Μικροβιολόγος