Η αιθέρια μπάντα της Ισλανδίας μπορεί να μην το επιδιώκει, αλλά η μουσική της έχει θεϊκά πνευματικό παλμό.
Αν είσαι Χριστιανός στην Αμερική, πιθανόν θα έχεις ακουστά τους Sigur Rós. Ίσως γνωρίζεις ακόμη και έναν σούπερ-φαν που θα μιλάει συνεχώς για την απόλυτη ομορφιά της μουσικής αυτής της μπάντας. Αν και τα μέλη των Sigur Rós δεν ισχυρίζονται ότι είναι Χριστιανοί, μπορεί να ακούσεις ακόμα και τη λέξη “λατρεία” να πετιέται σε μια συζήτηση των οπαδών τους.
Το φαινόμενο αυτό είναι λίγο περίπλοκο δεδομένου ότι οι Sigur Rós είναι από την Ισλανδία, και ο δηλωμένα γκέι ηγέτης της μπάντας Jón Þór Birgisson (Jónsi εν συντομία) τραγουδάει στη μητρική του γλώσσα. Ε, συνήθως. Μερικές φορές δεν χρησιμοποιεί καν γλώσσα. Ο Jónsi τραγουδά επίσης σε μια μορφή ασυνάρτητης γλώσσας γνωστής ως “Hopelandic.” Παρ’ όλα αυτά, αναζητήστε στο YouTube και θα βρείτε μια διασκευή του τραγουδιού των Sigur Rós με τίτλο “Inní Mér Syngur Vitleysingur” και του Matt Redman του “Blessed Be Your Name” από την εκκλησία Bill Hybels’s Willow Creek Community. Δεν μπορώ να πω ότι τρελαίνομαι για το αποτέλεσμα, αλλά το θέμα είναι, ότι αφού οι Sigur Rós είχαν επιτυχία στη λατρεία της Willow Creek, η μπάντα και οι αισθητές λατρευτικές της ιδιότητες δεν μπορούν να αγνοηθούν.
Οι Sigur Rós—το όνομα που έχει δοθεί στη μικρή αδελφή του Jónsi και μεταφράζεται άμεσα ως “νικηφόρο ρόδο”—παίζουν μια μορφή ποστ-ροκ, ένα υποείδος που περιλαμβάνει επίσης μπάντες όπως οι Explosions in the Sky και οι Mogwai. Το ποστ-ροκ αποφεύγει συνήθως μια τυπική στροφή-ρεφραίν-στροφή δομή και παίζει ελεύθερα με δυναμική, προχωρώντας παγετωδώς από ψιθυριστό σε εκκωφαντικό πολλές φορές κατά τη διάρκεια ενός τραγουδιού. Όταν χρησιμοποιούνται τα φωνητικά, αυτό γίνεται λιγότερο για τους στίχους και περισσότερο για την υφή και τη μελωδία που η φωνή προσθέτει στο συνολικό μιξ.
Στις προηγούμενες κυκλοφορίες και το νέο άλμπουμ Valtari, που κυκλοφόρησε του Μάιο του 2012, οι Sigur Rós χρησιμοποιούν αυτές τις τακτικές (και άλλες) με ένα επίπεδο δεξιοτήτων ασύγκριτο με τα νεότερα και τα προηγούμενά τους. Εάν τα προηγούμενα άλμπουμ της μπάντας, το Með suð í eyrum við spilum endalaust του 2008, ήταν πιο “ποπ,” το Valtari είναι το αντίθετο, εστιάζοντας περισσότερο στην ατμόσφαιρα και το περιβάλλον απ’ ό,τι διαφορετικά τραγούδια. Ένα από τα κομμάτια που ξεχωρίζουν, το “Dauðalogn,” ακούγεται σαν αυτό που έλπιζες να συνέβαινε όταν οι Γρηγοριανές ψαλμωδίες, οι χορωδίες παιδιών, ένα αρχαίο εκκλησιαστικό όργανο, και η Φιλαρμονική του Λονδίνου δημιουργούσαν μια ορχήστρα για να συνοδεύει έναν υπέροχο αλλά κάπως ανδρόγυνο σολίστ που τραγουδά σε κάτι που θα μπορούσε να ήταν η γλώσσα των αγγέλων.
Το εξώφυλλο του ‘Ágætis byrjun’
Αυτή η αγγελική ποιότητα είναι μέρος του “λατρευτικού” πακέτου. Κανείς δεν εκφέρει τους ήχους της Ισλανδίας ή τους ασυνάρτητους ήχους πιο ουράνια απ’ ό,τι οι Sigur Rós, και η μπάντα έχει καλλιεργήσει μια μυστηριώδη, απόκοσμη εικόνα να συμβαδίζει με τη μουσική. Ήτοι: Το εξώφυλλο του breakout άλμπουμ των Sigur Rós, Ágætis byrjun, μοιάζει με το λαμπερό υπερηχογράφημα ενός εξωγήινου μωρού, με φτερά· ο Jónsi παίζει συχνά με φανταχτερά ρούχα με πολύχρωμα μαντήλια και φτερά και συνήθως παίζει την κιθάρα του την οξυμένη με ηλεκτρονική αντήχηση με ένα δοξάρι. Στο Inni, στο ασπρόμαυρο live ντοκιμαντέρ και συνοδευτικό live άλμπουμ της μπάντας, οι Sigur Rós παίζουν σε λευκό φως ανάμεσα στις σκιές, και η μπάντα έχει γίνει επίσης γνωστή για το ότι παίζει πίσω από ένα λευκό, αραχνοΰφαντο σεντόνι. Όλα αυτά για να πω ότι, όταν το υποσυνείδητό μου ζευγαρώνει την πανέμορφη μουσική με αυτό το ψυχικό σκηνικό των εικόνων, δεν απέχει πολύ από το να φανταστεί κανείς τους Sigur Rós ως μια μπάντα αγγέλων που δοξάζουν τον Θεό σε μια άγνωστη γλώσσα.
Το να έχεις έναν τραγουδιστή είναι μια σημαντική πτυχή, επίσης. Αν και είμαι σίγουρα φαν των Explosions in the Sky και βρίσκω στοιχεία στην instrumental λατρευτική ποστ-ροκ μουσική τους που έχει ως βάση την κιθάρα, δεν τα μεταδίδουν έτσι όπως οι Sigur Rós μπορούν. Δεν είναι δύσκολο να εισάγεις το δικό σου νόημα σε κάθε φόρμα instrumental μουσικής, αλλά υπάρχει κάτι σημαντικό στο να ακούς και να τραγουδάς με τους πραγματικούς στίχους, ακόμη και αν αυτό είναι τεχνικά μόνο συλλαβικώς ακαταλαβίστικοι. Μερικές φορές δεν βρίσκουμε τις λέξεις που θέλουμε να πούμε ή να προσευχηθούμε ή να υμνήσουμε, αλλά θέλουμε να πούμε ή να προσευχηθούμε ή να υμνήσουμε κάτι.
Θα υποστήριζα, παρόλα αυτά, ότι υπάρχει μια μεγάλη διαφορά μεταξύ “μουσικής για τη λατρεία” και “λατρευτικής μουσικής”, δηλ. μουσικής που είναι κατάλληλη για τη λατρεία του Σαββάτου έναντι της μουσικής που προκαλεί λατρευτικά συναισθήματα όταν την ακούμε. Αν ακολουθήσουμε τον ορισμό της λατρείας του θεολόγου John Frame ως “το έργο της αναγνώρισης του μεγαλείου της διαθήκης του Κυρίου μας,” τότε όταν ένας συντονιστής λατρείας οδηγεί το εκκλησίασμα σε ύμνο, ο συντονιστής και το εκκλησίασμα θα έπρεπε να ξέρουν τι τραγουδούν. Αφήνοντας τα ακαταλαβίστικα κατά μέρος, όταν μεταφράζετε τους Ιρλανδικούς στίχους των Sigur Rós, θα δυσκολευτείτε να βρείτε μια κατάλληλη χρήση για την πλειοψηφία τους στο πλαίσιο της λατρείας (π.χ. “Barbwire stapled in my bleeding mouth / Locked in a cage / Naked animals beat me”).
Το εξώφυλλο του ‘Valtari’
Επιπλέον, κάθε εγχείρημα που έχω ακούσει να ανακατεύει τους Sigur Rós με άλλη Χριστιανική λατρευτική μουσική—τέτοιο όπως το άστοχο εγχείρημα της Willow Creek που αναφέρθηκε παραπάνω—καταλήγει να αποστειρώνει τη σύνθεση. Η ομορφιά και οι ισχυρές, συναισθηματικές ιδιότητες χάνονται στη μετάφραση. Οι Sigur Rós είναι μια μπάντα που πολύ λίγοι μουσικοί θα έπρεπε να προσπαθούν να καλύψουν ή να τροποποιήσουν. Η φωνή του Jónsi, ιδίως, είναι αμίμητη. Στο Valtari το “Ekki múkk”, το παρθένο φαλσέτο του πλέει ομαλά αλλά με σκοπό ανάμεσα στο πιάνο, τα έγχορδα, και τους διάφορους σπιτικούς θορύβους. Είναι αυτές οι ήρεμες στιγμές, που μπορεί να διαρκέσουν 30 δευτερόλεπτα ή πέντε λεπτά, που ωθούν για σκέψη και ενατένιση προτού η μπάντα ξεσπάσει σε ένα ακρο-κούνημα wall of sound που μπορεί να είναι εορταστικό ή επιθετικό (ή και τα δύο), αλλά πάντα καθαρτικό. Η περιπέτεια των βαθιών και επικοινωνούμενων συναισθημάτων είναι σαν μια μουσική περιήγηση στους Ψαλμούς, όπου θα είναι εξίσου πιθανό να βρείτε έναν απογοητευμένο ψαλμωδό να ικετεύει οργισμένα για δικαιοσύνη όπως το να βρείτε έναν ειρηνικό ψαλμωδό, να απολαμβάνει την καλοσύνη και την κυριαρχία του Δημιουργού του.
Δεν υπάρχει μια απλή εξήγηση για το γιατί πολλοί Χριστιανοί βρίσκουν τη μουσική των Sigur Rós λατρευτική. Αλλά ίσως αυτό που είναι να κρατήσουμε εδώ είναι ότι όλα τα καλά πράγματα προέρχονται από τον Θεό, και οι Sigur Rós κάνουν μουσική που είναι εκπληκτικά όμορφη. Ο Θεός μπορεί να αποκαλύψει κάτι για τον εαυτό του σε ένα κρεσέντο των Sigur Rós όσο σε έναν καταρράκτη, και το Πνεύμα μπορεί να λειτουργήσει αθόρυβα στην καρδιά ενός πιστού μέσα στην ηρεμία του τριξίματος του “Ekki múkk” τόσο όσο στους κρότους και τα σφυρίγματα της φωτιάς σε μια τσουχτερή νύχτα. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να πιστέψουμε ότι ο Θεός δεν μπορεί να επιδαψιλεύσει την κοινή χάρη Του σε μια μπάντα με τέτοιο τρόπο που οι πιστοί να οικοδομούνται στην πίστη τους όταν την ακούνε.
Αυτός είναι ο βασικός λόγος για τον οποίο η μουσική των Sigur Rós μπορεί να είναι λατρευτική. Όχι λόγω του Jónsi και του πανέμορφου φαλσέτου του και της κιθάρας με το τόξο. Όχι λόγω των εκστατικών ταλαντεύσεών μας και του διαλογισμού καθώς ακούμε. Δεν είναι μόνο εμείς και δεν είναι μόνο αυτοί. Είναι ο Θεός που εργάζεται μέσα και από τα δύο.
====
Τα σχόλια μερικών ακροατών τους στο διαδίκτυο τα λένε όλα
Το παραπάνω σχόλιο αναφέρεται στο “Inní Mér Syngur Vitleysingur”
Τα παρακάτω αναφέρονται στο Dauðalogn
