Αξιωματικη ή αποκαλυπτικη θεολογια

Φυσικά όλοι έχετε ακούσει το “δεν υπάρχει δεν μπορώ, υπάρχει δεν θέλω”. Ισχύει τελικά αυτό;

Πάνε σχεδόν 10 χρόνια από τότε που επισκέφτηκα κάποιους φίλους στη Θεσσαλονίκη. Σε μια κουβέντα που είχαμε, άκουσα για πρώτη φορά τον διαχωρισμό μεταξύ χαρακτήρα και ιδιοτήτων και κατάλαβα πως ο καθένας μας είναι διαφορετικός σε αυτά τα δύο.

  1. Εισαγωγικά

Για να δώσω δύο δικούς μου ορισμούς, χαρακτήρας είναι το “θέλω” και ιδιότητες είναι το “μπορώ”. Αν λοιπόν κάποιος πάρει τον χαρακτήρα και τις ιδιότητες κάποιου ως γνωστά, τότε μπορεί, υποστηρίζω, να βρει με ακρίβεια ποιος είναι αυτός που περιγράφεται.

Η ζωή κάθε ανθρώπου χωρίζεται σε δύο στάδια. Σε αυτό που υπερτερεί ο γόνιμος αγνωστικισμός (άγνοια με διάθεση για γνώση), και σε αυτό που υπερτερεί η χωνεμένη γνώση (πίστη με άρνηση δεδομένων που την καταρρίπτουν). Έχω παρατηρήσει πως όσο μεγαλώνει ο άνθρωπος, καθώς η εμπειρία του αυξάνεται, τείνει να δημιουργεί λιγότερο ευέλικτες αντιλήψεις (=γερνάει ψυχολογικά) και έτσι γίνεται όλο και πιο δύσκολο να σκεφτεί με νέους τρόπους, να επεξεργαστεί δεδομένα διαφορετικά από ότι πριν.

  1. Ανακαλύπτοντας το άγνωστο

Θεωρώ τον εαυτό μου ως έναν από τους πιο “τυχερούς”, καθώς έχω το πλεονέκτημα συχνά να βλέπω πράγματα μέσα από τα μάτια εφήβων. Οι έφηβοι αποδεικνύονται συχνά οι πιο ειλικρινείς από τους ανθρώπους, καθώς βρίσκονται στη διαδικασία να οριοθετούν τις γραμμές της γνώσης τους σε αυτήν την ηλικία. Αναπτύσσουν, ως εκ τούτου, μηχανισμούς ικανούς να ελέγχουν την αλήθεια του θέματος.
Έδωσα λοιπόν σε κάποιους εφήβους (15-19 ετών) μια κόλλα χαρτί, τους εξήγησα λιγάκι τη διαφορά του χαρακτήρα από τις ιδιότητες, και τους είπα το εξής: θέλω να φτιάξετε δύο στήλες και σε κάθε μία από αυτές να περιγράψετε το υπέρτατο όν που θα μπορούσε να υπάρχει. Αν λοιπόν δεν ξέρατε τίποτα για κανέναν Θεό, πώς θα περιγράφατε έναν τέλειο, σε κάθε του πτυχή, Θεό; Μην σκεφτείτε με βάση αυτό που ξέρετε, αλλά με βάση αυτό που θα επιθυμούσατε.

Τις απαντήσεις τους τις έχω εδώ μπροστά μου, οπότε σας γράφω μερικές, για να νιώσετε και εσείς αυτή τη χαρά! – μετά από σχετική άδεια που πήρα από αυτούς –

Έφηβ. 1
Χαρακτήρας: δεν θα είχε φύλο
Ιδιότητες: Έξυπνος, μεγάλος, τιτανοτεράστιος, μοναδικός, ακριβής, τιμωρός ή δίκαιος, παντογνώστης
Έφηβ. 2
Χαρακτήρας: Συγχωρητικός, πράος, δεν του αρέσει το ψέμα η αλαζονεία το μίσος, ταπεινός, ειλικρινής, αγαπάει τους άλλους πιο πολύ από τον εαυτό του, κάνει δώρα, τιμωρεί τους κακούς
Ιδιότητες: γνωρίζει τα πάντα, μπορεί να κάνει τα πάντα, έξυπνος, δεν υπάρχει πιο μεγάλος, μοναδικός, δημιουργός, αιώνιος
Έφηβ. 3
Χαρακτήρας: κοινοκτημοσύνη, αγάπη προς όλους, κατανόηση, ελεημοσύνη, ταπείνωση, πρόθυμος να μας βοηθήσει
Ιδιότητες: Κατανοητός, αφοσίωση, αισιόδοξος, αγαπητός προς όλους, εμπιστοσύνη, διακινητής της δόξας του
Έφηβ. 4
Χαρακτήρας: θέλει να μην κάνουμε αμαρτίες, όταν κάνουμε στεναχωριέται, αλλά δεν μας αναγκάζει να μην κάνουμε
Ιδιότητες: Μπορεί να κάνει ό,τι θέλει, άσχετα αν δεν το κάνει. Δεν περιορίζεται από τη Φυσική και την ύλη.

  1. Σχολιασμός απαντήσεων

Φαντάζομαι πως ήδη βρίσκετε ότι έχουν κάνει κάποια λαθάκια ως προς το πού έβαλαν τι, αλλά δεν είναι αυτό το σημαντικό αυτή τη στιγμή.. Σημασία έχει ο τρόπος που επεξεργάστηκαν το θέμα. Σκέφτηκαν πως αν υπάρχει Θεός, τότε αυτός πρέπει να είναι τέλειος σε όλα του και έβγαλαν συμπεράσματα με βάση αυτήν την αρχή. Δεν μπορεί ο Θεός να υστερεί σε τίποτα.

Πραγματικά, στον χαρακτήρα του θα λέγαμε πως περιμένουμε να κυριαρχεί η αγάπη αλλά και η δικαιοσύνη. Ο σεβασμός στις επιλογές, αλλά και ο δίκαιος χειρισμός των παραβατών. Η δημιουργικότητα αλλά και η ισορροπία. Η διάθεση να σχετίζεται με τους ανθρώπους και να αποκαλύπτεται, αλλά για να τους εμπνεύσει, παρά να τους τρομάξει. Να χαίρεται στην αλήθεια και όχι στη συγκάλυψη με προσχήματα ιερών και ιερέων.

Στις ιδιότητες η παντογνωσία, η παντοδυναμία… τα πάντα όλα. Ό,τι θέλει μπορεί να το κάνει.

  1. Τι σημασία έχουν αυτά;

Αμέσως μετά τους είπα το εξής: Έστω ότι ισχύουν όλα όπως ακριβώς τα περιγράψατε, τι θα λέγατε ότι ζητάει ο Θεός από εμάς; να του μοιάσουμε στον χαρακτήρα ή στις ιδιότητες; Τι προτιμάει, φαντάζεστε, ο Θεός; να κάνουμε θαύματα, ή να ζητάμε συγγνώμη όταν κάνουμε λάθος; Να γίνουμε παντογνώστες ή να αγαπάμε τον διπλανό μας και να θυσιάζουμε από τον εαυτό μας για χάρη τους;

Λίγο φωτίστηκε το πρόσωπό τους, σαν να ανακάλυψαν κάτι σημαντικό, και είπαν όλοι πως το σημαντικό είναι να μοιάσουμε στον Θεό στον χαρακτήρα του. Οκ, μπορεί να μπερδεύτηκαν λίγο στην αρχή όταν ξεχώριζαν τις δύο έννοιες, αλλά μετά από αυτό, όλα ξεκαθάρισαν πολύ.

  1. Άρα τα λύσαμε όλα; Βρήκαμε τα πάντα για τον Θεό;

Διαβάζω τελευταία ένα ωραίο βιβλίο, το “Nonliner Parameter Estimation” του Yonathan Bard (1974). Σε αυτό ξεχωρίζουν από τις πρώτες σελίδες οι εξής αρχές:

  • τα δεδομένα που παράγουμε από πειράματα, μας είναι χρήσιμα για να εξάγουμε εξισώσεις
  • η μορφή των εξισώσεων αυτών μπορεί να μην έχει πάντα κάποιο φυσικό νόημα, κάποια αντιστοιχία σε κάποιον φυσικό νόμο
  • οι εξισώσεις αυτές, εφόσον είναι προϊόν μόνο πειραματικών δεδομένων, δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν παρά για να προβλέψουν το τι θα γίνει μέσα στα όρια αυτά των πειραμάτων (interpolation vs. extrapolation – παρεμβολή vs. παρέκταση). Δηλαδή, δεν μπορούμε προβλέψουμε τη συμπεριφορά της πειραματικής διάταξης έξω από τα όρια που έχει ήδη εξεταστεί.

Σκέφτηκα, λοιπόν, το εξής: Έστω πως ξέρουμε ακριβώς τον χαρακτήρα του Θεού και τις ιδιότητές του. Μας επιτρέπουν αυτά τα γνωρίσματα να προβλέψουμε το πώς θα συμπεριφερθεί ο Θεός ανά πάσα στιγμή; Αυτή η γνώση είναι αξιακή ή πειραματική; Αν είναι πειραματική δεν μπορούμε να προβλέψουμε εκτός του χώρου που πειραματιστήκαμε. Αν είναι αξιακή, είναι απαραίτητο να είμαστε απόλυτα σίγουροι για την ορθότητα των αξιωμάτων που παίρνουμε ως γνωστά.

Κάνοντας παρόμοια δουλειά, φαντάζομαι, οι αρχαίοι Έλληνες, προσέδωσαν στους 12 θεούς του Ολύμπου, χαρακτηριστικά δικά τους, αρκετά ημιτελή θα λέγαμε.. αρκετά μη αγαθά. Να έχουν τώρα τον Δία να πηγαίνει με όλα τα θηλυκά που του άρεσαν, δεν είναι ό,τι πιο τέλειο θα μπορούσαν να σκεφτούν για έναν Θεό..

Γνήσια ερώτηση: Είναι δυνατόν φιλοσοφικές τάσεις ανά τον κόσμο, να σκέφτηκαν παρόμοια με τους εφήβους πιο πάνω; Δεδομένου ότι οι έφηβοι αυτοί έχουν ήδη ζήσει σε ένα “εκχριστιανισμένο” περιβάλλον, όπου το να αποκαλείς “θεό” ένα είδωλο, θεωρείται από μόνο του άτοπο: Θα μπορούσε ένας άνθρωπος μόνος του σε ένα νησί, που δεν ξέρει κανέναν χριστιανό, καμία θρησκεία, παρά άλλους ανθρώπους που απλά όλοι τους μιλάνε την ίδια γλώσσα, να σκεφτεί ότι ο Θεός έχει τα χαρακτηριστικά που σκέφτηκαν οι έφηβοι;

  1. Αποκάλυψη ή λογική;

Δεν το ξέρω. Ξέρω πως πολλές από τις διδασκαλίες του Βούδα, μοιάζουν με τις διδασκαλίες του Χριστού. Επίσης ξέρω πως πολλοί νόμοι στην αρχαιότητα μοιάζουν με τον νόμο του Ισραήλ. Αυτό όμως που δεν ξέρω με ακρίβεια, είναι ποιος επηρέασε ποιον. π.χ. Ο Βούδας έζησε(?) πριν από τον Ιησού, αλλά δεν σώζεται καμία ολόκληρη βιογραφική του πληροφορία πριν τον δεύτερο αιώνα μ.Χ.

Αν δεν είχαμε την Αγία Γραφή, και συγκεκριμένα τα Ευαγγέλια, θα μπορούσαμε ποτέ να ισχυριστούμε πως ο Θεός (εφόσον υπάρχει) είναι καλός; Ο Θεός, ίσως ισχυριστούμε πως είναι παντοδύναμος, αλλά κανένας δεν σου λέει πως είναι και καλός, αν ο ίδιος δεν αποκαλυφθεί. Οι απόστολοι δίδαξαν πως ο Θεός αποκαλύφθηκε εν σαρκί, μέσω του Ιησού. Ο Ιησούς έδειξε δηλαδή ποιος είναι ο Θεός, αποκάλυψε τον χαρακτήρα του. Όποιος είδε τον Υιό, είδε και τον Πατέρα. Μπορείς να φανταστείς τον χαρακτήρα του Θεού να είναι διαφορετικός από τον χαρακτήρα του Ιησού;

Σκέψου λίγο τώρα το τι (λέει η Αγία Γραφή ότι) έκανε. Ενώ ήταν Θεός, αποφάσισε να γίνει άνθρωπος. Χρειαζόταν να γίνει; Δίνει λογαριασμό σε κανένα ο Θεός για το τι κάνει; αποφάσισε όμως να γίνει άνθρωπος, όχι για να γεννηθεί ως αυτοκράτορας της Ρώμης, αλλά να γεννηθεί υπόδουλος μιας ανθρώπινης, άδικης αυτοκρατορίας. Διάλεξε να μην έχει πού να κοιμηθεί, ενώ μπορούσε να κάνει θαύματα που θα έφτιαχναν παλάτια. Διάλεξε να είναι φίλος των αμαρτωλών, ενώ θα μπορούσε να είναι με την ελίτ των Φαρισαίων. Διάλεξε να αδικηθεί. Διάλεξε τα θαύματά του να είναι για να υπηρετεί τους άλλους και οχι τον εαυτό του.

Θα φανταζόμουν ποτέ ότι ο Θεός μοιάζει με τον Ιησού, αν δεν ήξερα τίποτα για αυτόν; Μπορώ όμως να φανταστώ πλέον, πως ο Θεός μοιάζει με τον Ιησού, γιατί διάβασα για τη ζωή του, και η ζωή του όπως περιγράφεται στην Αγία Γραφή ταιριάζει και μάλιστα διορθώνει τις δικές μου εκτιμήσεις.

  1. Αλλά γιατί να γεννηθεί ο Ιησούς;

Αν ισχυριστούμε πως ο Θεός είναι δίκαιος, χωρίς δόλο, γεμάτος αγάπη και παντοδύναμος, τότε έχουμε φτιάξει ουσιαστικά κάποια αξιώματα τα οποία πρέπει πάντοτε, σε οποιαδήποτε έκφραση του Θεού, να εκφράζονται.

Σε έναν κόσμο που χάνει εντελώς το νόημά του, το οποίο δεν μπορεί να το ξέρει άλλος, παρά ο δημιουργός του, χρειάζεται ο ίδιος να μας το αποκαλύψει/υπενθυμίσει. Ένας τρόπος να μεταφέρει αυτό το νόημα, είναι να χρησιμοποιήσει κάποιους ανθρώπους, να τους πει δηλαδή να κάνουν κάτι, και να τους δώσει τρόπους (υπερφυσικά σημεία / μελλοντικές προφητείες) τους οποίους θα χρησιμοποιήσουν για να εξακριβωθεί η αλήθεια του θέματος.

Αυτόν τον ρόλο έπαιξαν οι προφήτες στην Παλαιά Διαθήκη. Όμως οι προφήτες δεν ήταν ο Θεός. Ο Θεός τους χρησιμοποίησε για να φέρει κάποιο μήνυμα, συνήθως προειδοποίηση, στον κόσμο.

Ο Euler, από τις κορυφαίες προσωπικότητες όλων των εποχών (ίσως ο σημαντικότερος μαθηματικός μ.Χ.), ισχυρίστηκε (βλ. παράγραφο ΙΙ) πως κανείς μαθαίνει για τον Θεό από τη δημιουργία του / τα έργα του. Ένας άλλος τρόπος δηλαδή να γνωρίσουμε τον Θεό, είναι μέσα από την επιστήμη.

Δεν μπορούμε, υποστηρίζω, να χρησιμοποιήσουμε δεδομένα της Αγίας Γραφής για να προβλέψουμε συμπεριφορές στον κβαντικό κόσμο. Χρειάζεται να στηριχθούμε σε αλήθειες επιστημονικές, και σιγά-σιγά να βγάλουμε συμπεράσματα. Έτσι από τη μεταφυσική δεν μπορούμε να “πηδήξουμε” στη φυσική, αλλά ούτε και το ανάποδο.

Ως εκ τούτου, η επιστήμη και η Αγία Γραφή αλληλοσυμπληρώνονται όταν συζητάμε το θέμα “ποιος είναι ο Θεός;”. Ο Θεός λοιπόν είναι απίστευτα δημιουργικός, ώστε να μην είναι προβλέψιμος, αλλά αυτό δεν του στερεί τα βασικά χαρακτηριστικά του: αγάπη και δικαιοσύνη.

Αλλά γιατί ο Ιησούς; Γιατί οι προφήτες δεν είναι ο Θεός. Ο Θεός φανερώθηκε μέσα από τον Ιησού. Όλα όσα θέλουμε να μάθουμε για τον χαρακτήρα του Θεού, τα μαθαίνουμε από τον Ιησού. Ξέρουμε πως ο Θεός είναι αγάπη και αλήθεια, επειδή ο Ιησούς ήταν γεμάτος αγάπη και αλήθεια.

Και όπως λέει κάποιος που τον σέβομαι πολύ

“Το ευαγγέλιο είναι τα καλά νέα ότι ο Θεός ήρθε σε μας, για να μας δείξει την αγάπη του, να μας σώσει από την αμαρτία μας, να εγκαθιδρύσει τη βασιλεία του και για να τερματίσει τη θρησκεία.”

Γιατί αν ο Ιησούς είναι ο μόνος μεσάζων μεταξύ του Θεού και εμάς, τότε δεν χρειαζόμαστε κανένα θρησκευτικό σύστημα. Τίποτα δεν έχει νόημα πια, όλα είναι άχρηστα στολίδια σε κάτι που είναι τέλειο.

Να λοιπόν γιατί είναι η χρήσιμη η Αγία Γραφή: για να μας δώσει αποκαλυμμένη την αλήθεια για το ποιος είναι ο Θεός και για το τι έχει κάνει για εμάς.

Ερώτηση: Μπορείς να σκεφτείς έναν Θεό καλύτερο από αυτόν που φανέρωσε ο Χριστός;

  • Αν ναι, ποιον;
  • Αν όχι, τι σε εμποδίζει από το να δεχτείς τον Χριστό;

– Συγγνώμη για τις πολλές παραπομπές σε προηγούμενα άρθρα :(

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *