Πως μια υπερ-συνδεδεμένη, υπερ–ανεξάρτητη κουλτούρα μάς απομακρύνει από την οικειότητα που όλοι λαχταρούμε.
ΑΠΟ ΤΗΝ EΝUMA OKORO
Νωρίτερα αυτό το καλοκαίρι στο The New Republic, η Τζούντιθ Σούλεβιτς άνοιξε το κουτί της Πανδώρας, γράφοντας ότι «η μοναξιά βρίσκεται στην καρδιά σχεδόν όλων των ψυχικών ασθενειών και το μοναχικό άτομο ήταν σχεδόν το πιο τρομακτικό θέαμα στον κόσμο».
Εξερευνά τη συναρπαστική ιστορία της μοναξιάς και της ψυχικής υγείας και το πως σιγά-σιγά αυτή έγινε ένας ξεχωριστός τομέας της επιστημονικής έρευνας. Αν ακολουθήσουμε τον ορισμό της Σούλεβιτς για τη μοναξιά —«η ανάγκη για οικειότητα»— όλοι υποφέρουμε. Οι περισσότεροι από μας δεν είμαστε ψυχικά ασθενείς ή χρόνιοι καταθλιπτικοί· είμαστε απλά άνθρωποι. Δεν πάσχουμε αλλά μπορούμε να αισθανθούμε αυτή τη διαπεραστική αίσθηση της ασυνδεσιμότητας.
Στη Χριστιανική παράδοση, έχουμε μια συγκεκριμένη αντίληψη ότι η μοναξιά είναι αναπόφευκτη και κομμάτι της ανθρώπινης κατάστασης. Είμαστε πλασμένοι για πλήρη ένωση με το Θεό, αλλά ανίκανοι να ολοκληρώσουμε πλήρως αυτή την ένωση αυτή την πλευρά της Βασιλείας του Θεού. Υπάρχει ένα Αυγουστίνιο στοιχείο αλήθειας από το οποίο δεν μπορούμε να ξεφύγουμε όση οικειότητα κι αν καλλιεργήσουμε. Παρόλα αυτά, αυτό δεν φαίνεται να είναι μια ικανοποιητική απάντηση στη δυσχερή θέση της μοναξιάς στην οποία βρισκόμαστε. Αν μη τι άλλο, είναι μια πρόσκληση για τους Χριστιανούς να μιλούν πιο ανοιχτά για τις προκλήσεις της μοναξιάς που όλοι είμαστε αναγκασμένοι να βιώσουμε σε διάφορες φάσεις της ζωής μας.
Στην εποχή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, όταν καινούργιοι «φίλοι» είναι ένα κλικ μακριά στο Facebook και οι χρήστες του Twitter σχηματίζουν δραστήρια κοινότητες σε πραγματικό χρόνο γύρω από τα πάντα από αγαπημένες τηλεοπτικές εκπομπές μέχρι έκτακτες πολιτικές ειδήσεις, μπορούμε εύκολα να οδηγηθούμε στο να νομίσουμε ότι η μοναξιά είναι ένα ξεπερασμένο φαινόμενο. Αλλά δεν είναι.
Ένα animation στο Vimeo με τίτλο «The Innovation of Loneliness» δείχνει πως αυτά τα κοινωνικά δίκτυα μπορεί να διαιωνίσουν τo συναίσθημά μας τού να είμαστε μόνοι. Η σύγχρονη κοινωνία μας μετρά σε μεγάλο βαθμό την ατομική επιτυχία από τα προσωπικά κατορθώματα που έχουν λίγο να κάνουν με τη διατήρηση των υγιών κοινωνικών κοινοτήτων. «Πολλοί άνθρωποι χάνουν τις κοινωνικές και οικογενειακές τους κοινότητες χάριν ενός ιδανικού αυτοπραγμάτωσης», δήλωσε ο Σίμι Κόεν, δημιουργός του βίντεο. Ανταγωνίζεται την έρευνα της Σέρι Τάρκελ, καθηγήτριας του MIT και συγγραφέα του Alone Together, που υπαινίσσεται ότι η ψευδής αίσθηση της οικειότητας που έχει δημιουργηθεί στον εικονικό κόσμο αποτυγχάνει να ικανοποιήσει τις πραγματικές ανάγκες των ανθρώπων να γνωρίσουν άλλους και να γίνουν γνωστοί από άλλους.
Ύστερα από όλα, το να είσαι μοναχικός δεν έχει να κάνει απαραίτητα με τη μοναχικότητα, αλλά με την έλλειψη οικειότητας, ουσιαστικής σύνδεσης. Η οικειότητα προέρχεται από την αναγνώριση της αξίας της ευαισθησίας, ότι το να χρειάζεσαι άλλους ανθρώπους δεν είναι σημάδι αδυναμίας αλλά ένα απλό γεγονός της ανθρώπινης ύπαρξης. Αυτά τα απαραίτητα κριτήρια της οικειότητας πηγαίνουν έρχονται σε αντίθεση με την πολιτισμική μας κατάσταση τού να επαινούμε το αυτοδημιούργητο, αυτάρκες άτομο.
Από την άλλη πλευρά, σκέφτομαι τη Δυτικοαφρικάνικη κουλτούρα στην οποία ανατράφηκα, όπου η διαβίωση και η εργασία μαζί με άλλους ήταν τόσο συνυφασμένη με την καθημερινή δομή της ζωής που κάποιος μόλις και μετά βίας έχει την ευκαιρία να βρεθεί στα συναισθήματα της μοναξιάς για πολύ καιρό. Έχω παρατηρήσει ότι σε πολλές «αναπτυσσόμενες» χώρες και στη Νότια Ευρώπη, τα πολιτισμικά πρότυπα προσφέρουν επαρκείς δυνατότητες για την ενίσχυση οικείων σχέσεων επί των κοσμικών πτυχών της δημόσιας ζωής, με τις οικογένειες όλων των γενεών να ζουν μαζί κάτω από την ίδια στέγη και τυχαίοι επισκέπτες να εμφανίζονται στο κατώφλι σας, μόνο για να καλωσοριστούν με μια αίσθηση φιλοξενίας.
Καθώς συνεχίζω να συναντώ άρθρα που ασχολούνται με τη μοναξιά μας—αποκαλύπτοντας όχι μόνο τις συναισθηματικές συνέπειες της κατάστασης, αλλά και τις φυσικές, όπως την ασθένεια και τον πρόωρο θάνατο, επίσης—αναρρωτιέμαι μιλάμε γι’ αυτό στις κοινότητές μας, ή απλά γράφουμε γι’ αυτό στο διαδίκτυο;
Ως κοινότητες πίστης μπορούμε και θα έπρεπε να αντικατοπτρίζουμε το τι μπορούμε να κάνουμε προκειμένου να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλον να ανταποκρίνεται καλά σε αυτές τις στιγμές, ώρες, ημέρες, και εποχές. Ως Χριστιανοί, πώς θα προετοιμάσουμε ο ένας τον άλλο για το αναπόφευκτο της μοναξιάς, είτε είμαστε παντρεμένοι, ελεύθεροι, κοινωνικά υπερδραστήριοι είτε όχι;
Η μοναξιά μπορεί εύκολα να εκπέσει στην ανεκπλήρωτη παγίδα της γρήγορης λύσης: μια νέα ρομαντική σχέση ή σεξουαλική συνεύρεση, ένα νέο υλικό είδος, ή μια νέα εμπειρία που ελπίζουμε ότι θα γεμίσει αυτό το κενό (αποδεικνύεται ότι το shopping είναι συνδεδεμένο με τη μοναξιά). Η μοναξιά μπορεί να κάνει το μυαλό μας να βρει το αποκούμπι του στην καρδιά μας και το αντίστροφο.
Ως Χριστιανοί, καλούμαστε να εκπαιδεύσουμε ο ένας τον άλλον στη θεολογική αρετή της caritas (αγάπη), όπως αυτή γίνεται κατανοητή από τον Θωμά Ακινάτη ως η φιλία με το Θεό που τελικά οδηγεί στην εμβάθυνση της φιλίας του ενός με τον άλλον. Σε αυτό το χώρο, μαθαίνουμε να καλλιεργούμε πιο γνήσια βάθη ασφαλούς οικειότητας του ενός με τον άλλον όχι μόνο για χάρη μας αλλά και χάριν του ενός που μας αποκάλεσε πρώτος φίλους και που ποτέ δεν απέστειλε τους μαθητές του μόνους.
